Het zat er al een aantal weken aan te komen; het definitieve afscheid van mijn pa. Zijn gezondheid ging zienderogen achteruit en hij had de administratieve euthanasie-procedure al opgestart. We wisten dus dat we hem niet meer zo lang bij ons mochten hebben. Hoe dat emotionele proces voor mij verliep kun je lezen in het artikel "De illusie van onkwetsbaarheid - over controle en sterven".)
Twee weken geleden belde mijn moeder met het bericht dat pa om zijn spuitje smeekte. Hij kon niet meer. Hij was helemaal op. Dus werd de familie verzameld en namen we afscheid. Het was een heel mooi en zacht afscheid. Ook kon op zijn laatste momenten zijn gekende cynische humor niet ontbreken. We hebben gehuild en gelachen. Heel mooi allemaal. Nadat we allemaal nog een persoonlijk moment met hem hadden, zei hij opgelucht tegen de huisarts: “Kom maar op, ik ben er klaar voor.” En toen was hij weg.
Intiem afscheid
De voorgaande dagen en weken had hij heel openlijk over zijn definitieve afscheid gesproken. Hoewel het eerst vreemd aanvoelde, deed het voor mij deugd dat we er op die manier over konden spreken. Tijdens deze gesprekken stonden we dichter bij elkaar dan ooit. Ik heb gezien hoe hij met momenten stilletjes aan de controle losliet, berustend in wat komen zou, niet wetend wat “het leven hierna” nog te bieden had voor hem.
Hij wilde dat alles in intieme kring zou gebeuren, niet teveel poeha er omheen. Simpel, zoals hij zijn leven heeft geleefd. Maar ook strijdend, zoals ik hem vaak in strijd met het leven heb gezien. Hij gaf tijdens zijn laatste momenten nog grappend aan dat hij graag met gebalde vuisten, in vechthouding wilde opgebaard worden.
Zijn muziek
Mijn pa had ook wat met muziek. Tijdens mijn jeugd vond ik het allemaal ouderwets en verzette ik me tegen zijn muziekvoorkeur wanneer hij bij “zijn liedjes” de radio keihard zette. Maar nu – zijn fysieke voertuig niet meer aanwezig, maar zijn ziel des te meer voelend – kregen “zijn liedjes” ineens een grootse betekenis.
Dus gebeurde het dat een 300-tal mensen een laatste groet aan hem kwamen brengen op de tonen van “The Rivers of Babylon”, “Oerend Hard”, “The Winner Takes it All” en nog andere van zijn lievelingsliedjes. Het was een vreemde gewaarwording, hoorde ik achteraf door verschillende mensen vertellen, maar het maakte het voor ons persoonlijk, luchtig en draaglijk.
De crematiedienst werd ook een heel persoonlijk, fijn en dankbaar definitief afscheid van pa. De uitvaartverzorger had op basis van een gesprek met mijn moeder en mij een prachtig herkenbaar levensloopverhaal in elkaar gestoken en in de kist waarop al zijn kleinkinderen tekeningen hadden geschilderd, werd pa verbrand tot stof en as.
Acceptatie en dankbaarheid
Wat het met mij heeft gedaan? Wel, de momenten die ik de laatste dagen samen met mijn pa mocht doorbrengen, ervaar ik als heel waardevol. Ik heb een groot deel van mijn leven in strijd geleefd met hem. Tot mijn dertigste heb ik zijn opvoeding naar mij toe ervaren als keihard en sterk dominerend. Ik heb me jarenlang erg verzet tegen zijn manier en ging als een echte rebel in tegen alles wat hij zei en wilde.
Maar toen werd ik mij bewust van de oorzaak van deze dynamiek en kon ik de strijd met hem staken. Ik kon dankbaar zijn om het verzet dat hij in mij losmaakte. Het heeft ervoor gezorgd dat ik voor mezelf leerde opkomen.
Nu ik voorbij ben aan die strijd, en onze laatste gesprekken samen zijn gevoerd, kan ik vanuit een nog zachter perspectief kijken naar hoe hij in het leven heeft gestaan en wat dit voor mij betekend heeft. Ik voel een immense dankbaarheid dat ik door deze weg nu doorleef dat mijn geluk niet in de strijd zit, maar in de acceptatie. Dus accepteer ik wat gebeurd is, laat ik hem los en hoop ik voor hem dat hij rust zal vinden, zodat zich voor ons beiden weer een stukje van het vervolg van ons pad zal onthullen.
In Liefde,
Anja
Ontvang het WERKBLAD dat jou helpt bij het stap-voor-stap LOSLATEN
Wel, omdat ik nu niet samen met je keihard Shirley Bassey's "This is My Life" kan zingen...:
Waar wil je het WERKBLAD ontvangen?
Maak je geen zorgen, je gegevens blijven veilig op mijn lijst
Ik schrik hier even van, veel sterkte Anja, ik wist het niet… Ik weet heel goed wat het betekent om afscheid te nemen van 1 van je ouders, het is net of je een stukje van jezelf los moet laten en daar ben je op dat moment niet klaar voor … Het vergt gewoon tijd en op een bepaald moment kom je tot bepaalde inzichten die je verder helpen om je verlies een plaats te geven, die je helpen om je hiermee om te gaan en die je soms ook een extra sterkte geven om met nieuwe tegenslagen om te gaan en toch blijft er dat gemis …
Johan zijn papa is vorig jaar in juli ook gestorven, hij begrijpt nu ook beter hoe ik mij de laatste jaren regelmatig wel ééns voel …
Veel sterkte meid ! Laat ééns iets van je horen !
Beste Anja,
Mijn innige deelneming bij het overlijden van je geliefde vader.
Mogen de mooie herinneringen aan hem, een onuitputtelijke bron van troost zijn, in deze moeilijke tijden van intens verdriet. Dat jullie als familie en vrienden, bij elkaar troost kunnen vinden en hem in jullie gedachten en in jullie hart levend mogen houden.
Sterkte!
Hoi Anja,
Mooi geschreven, open en warm. Afscheid maakt mij strijdbaar en levenslustig. Nog meer berustend in mijn weg die er voor me ligt. Nog meer onderzoekend naar het waarom ik hier mag zijn en wat ik bijdragen kan en mag aan het leven op aarde. Tevens heeft mijn afscheid me laten weten dat ieder mens mooi is op zijn manier. Ik zoek en vind daardoor ook het mooie in mezelf.
Afscheid betekent een stukje materie loslaten en er ruimte voor terug krijgen.
Liefs Anneke
Dank je wel om dit met ons te delen Anja!
Het is mooi als mensen open en ontwapenend met elkaar over afscheid nemen kunnen en mogen spreken.
Ook voor je vader moet het fantastisch geweest zijn die vrijheid te voelen, niet krampachtig te worden vastgehouden in pijn en verdriet die niet mag worden getoond. Bevrijdend dat alle vragen kunnen worden gesteld, alles besproken van mens tot mens. Dan kan er vrede ontstaan, liefde over alle grenzen heen!
Dood maakt deel uit van het leven terwijl zovelen van ons dit thema angstvallig vermijden. Laat ons hopen en wensen dat heel wat mensen op deze manier steun mogen vinden bij elkaar zodat mensen met een gevoel van verbondenheid én “innerlijke rust” de overstap kunnen maken!
Innige deelneming, sterke Anja!
Beste Anja,
Veel sterkte en dankjewel voor het delen van jouw beleving!
Ons hele leven bestaat uit ontvangen en loslaten, en het is pas wanneer we dit als vanzelfsprekend aanvaarden, dat we kunnen genieten van elk moment in het nu. Niet alleen de mooie maar vooral ook de moeilijke met dankbaarheid benaderen. Dit besef geeft ons een groot gevoel van geluk in verbondenheid met alles en elkeen!
Anja, fijn dat je dit wilde delen. Een deel van het leven is afscheid nemen. Verdriet kennen. Om daarna weer vreugdevol en sereen verder te gaan en liefdevol om te kijken. Of op moeilijke momenten je de vraag stellen, welke raad zou hij mij geven? Of ik doe het voor hem, om zo met goede moed verder te gaan. Kop op! Je vader heeft het geluk gekend om bewust en vredevol zelf zijn einde te kiezen. Dat is een eer die niet iedereen toekomt. Hoe hem in herinnering in zijn mooiste momenten, dat geeft een goed gevoel.
Veel sterkte ook aan je moeder.
Liefs Viviane
Lieve Anja,
Tjeetje, wat breng je dit mooi onder woorden.
Bijzonder om hier deelgenoot van te zijn. Bedankt voor het ‘loslaten’ van je ervaring en je geeft mij hierdoor ook weer een nieuwe kijk op het loslaten van het leven. Dankjewel.
Ik wens jou en je naasten alle liefde in je/jullie proces.
Met warmte,
Frank
Krachtig hoe je dit met ons deelt. Ook hier schuilt je Pure PowerVrouwen gedachte in door. In zachtheid afscheid genomen van je krachtige vader die de rebel in je losmaakte. Mooi hoor. Het zal het gemis en het verdriet niet minder maken, maar de acceptatie ervan is groots. Het delen van je ervaring zorgt hopelijk voor begrip en troost.
Een hele dikke knuffel aan jou, Anja! Laat de liefde voor je vader voortbestaan. De lievelingsliedjes van je vader zul je voortaan met een ander gevoel aanhoren. Is het niet geweldig?
Ik kan soms zo heerlijk mezelf laten gaan bij liedjes die me in gedachten bij een bepaalde persoon ‘brengen’.
Ik deel je post graag. Veel kracht voor jou.
Dag lieve Pure PowerVrouw.
Boukje
Heel mooi, Anja! Dank je wel!
Mijn deelneming en veel sterkte!
Warme groet,
christine
Lieve Anja,
Ontroerend mooi. Dankjewel om dit te delen. Het helpt niet alleen jezelf, maar ook anderen in hun proces van afscheid in het leven. Een nuchtere kijk op wat het leven is. Komen en gaan, ook al willen we zo graag vasthouden. Ik voel een mooie mengeling van kracht, strijd, acceptatie, kwetsbaarheid en dankbaarheid. Ik wens je vader een mooie reis verder. En jou en je familie veel warmte en liefde bij het verdere loslaten.
Warme knuf x
Heel mooi Anja.
Ik dank je voor dit met ons te delen.
Lieve Anja. Heel veel sterkte de komende tijd. Knap inderdaad dat je het allemaal zo met ons deelt. Keep the good memories alive en tot snel. Veel liefs Naomi
Lieve Anja,
Dank voor het delen. Heel mooi verwoord. Afscheid nemen hoort er bij. Alles komt en gaat. Geweldig zoals jullie van je vader afscheid hebben mogen nemen. Gecondoleerd met dit verlies. Je hebt er ongetwijfeld ook bij gewonnen.
Ik wens jou en je familie veel sterkte toe de komende tijd.
Liefs
Angela
Dankjewel allemaal voor jullie lieve en ondersteunende reacties. Doet enorm deugd!
Een warme knuffel,
Anja