Heb jij soms het idee dat je als Dolly Drama de hoofdrol speelt in een niet te overzien theaterstuk? Dat je niet weet hoe je uit de vicieuze help-wat-moet-ik-nu-cirkel kunt stappen? Laat jij je soms gewillig meeslepen in gesprekken die een negatieve invloed hebben op je relatie met de persoon in kwestie?

Of ben jij steeds de zelfverzekerde Sara Succes, die slaagt in alles wat ze doet, en die het perfecte leventje lijkt te leven? Zij laat zich niet meelokken in het destructieve spel en heeft gezonde, succesvolle en bevredigende gesprekken en relaties.

Vergis je niet! Ook Sara Succes heeft een lange weg afgelegd waarin ze zich in het verleden vaak heeft laten vangen in het drama. Het verschil is dat zij nu wel de truc kent om niet meer in het drama terecht te komen. En deze truc wil ik je graag leren. In het artikel van deze week leg ik je uit hoe Dolly Drama precies denkt en handelt.

Dolly Drama in de dramadriehoek

Als je in het drama zit, heb je ervoor gekozen om één van de drie rollen van de dramadriehoek in te nemen: het slachtoffer, de aanklager of de redder. Om deze rollen duidelijk te illustreren, geef ik je een concreet voorbeeld.

Stel je voor: Dolly woont samen met haar partner Donald. Ze zijn ’s avonds net klaar met eten en terwijl zij gehaast de tafel afruimt, klaagt hij: “Jij bent toch altijd zo gehaast!”. Zij antwoord daarop: “Wat wil je? Ik moet hier ook altijd alles alleen doen.” Donald neemt plaats op de bank voor de tv. Ineens komt Dolly’s moeder Drika binnen. Drika zegt: “Dolly, je hebt het altijd zo druk. Ik zal vandaag wel voor je strijken. Ga jij de kinderen maar alvast in bad doen.” Dolly herhaalt op klaaglijke toon: “Ja, want ik moet hier ook altijd alles alleen doen.” Donald is inmiddels geïrriteerd en roept door het huis: “En jouw moeder bemoeit zich ook altijd overal mee!”

Het slachtoffer: “Ik ben ook altijd de dupe”

Een slachtoffer staat hulpeloos in het leven en voelt zich benadeeld, voelt zich net als Calimero heel erg zielig omdat hij het idee heeft tegen de grote boze wereld te moeten opboksen. Hij klaagt voortdurend: “zij zijn groot en ik ben klein en dat is niet eerlijk”. In het voorbeeld klaagt Dolly: “Ik moet hier ook altijd alles alleen doen”.

Een slachtoffer vindt het leven en de situaties waarin hij terecht komt niet eerlijk. Met een zielige pruillip kijkt hij naar het leven en laat de moed zakken wanneer anderen weer niet doen waar hij op hoopte of wat hij verwachtte. Het is alsof hij aan de buitenwereld zegt: “Kijk naar mij! Zie hoe moeilijk ik het heb!”

Hij hoopt dat de ander ervan overtuigd raakt dat hij een zielig wezentje is en gered moet worden uit zijn benarde positie. En wanneer hij gered wordt uit zijn put, laat hij vlug de hand van de redder los, om vervolgens terug te vallen in de put en opnieuw te kunnen bevestigen hoe zielig hij wel is.

De aanklager: “Jij doet het ook altijd fout”

Een aanklager staat als het ware als een rechter in het leven. Met de opgestoken vinger wijst hij naar anderen en veroordeelt hen op berispende toon: “foei, dat heb jij fout gedaan”. Een aanklager wil vaak zijn eigen aandeel niet zien, maar kan wel goed zien dat een ander het fout doet, vanaf de zijlijn. In het voorbeeld klaagt Donald over de gejaagdheid van Dolly en de bemoeienissen van Drika. Hij wijst hen erop hoe fout zij het doen.

Mijn vader nam vaak de rol van de aanklager aan. Ik deed het in zijn ogen vaak fout; ik was “een stout kind”. Ik was vijf jaar toen hij me toeschreeuwde “omdat jij zo’n stout kind bent, ligt mama al maanden in het ziekenhuis.” Deze uitspraak heeft de rest van mijn leven een grote invloed op me gehad. En dat kwam omdat ik mezelf ook als slachtoffer zag. Samen hielden we de dramadriehoek in stand.

De redder: “Ik help je wel”

Een redder staat altijd klaar om anderen ongevraagd te helpen, als een badmeester die alert aan de rand van het zwembad loopt om snel in het water te springen wanneer een zwemmer twee seconden langer dan gebruikelijk onder water blijft.

In ons voorbeeld biedt Drika ongevraagd hulp aan Dolly. Ze maakt op die manier als het ware Dolly tot slachtoffer. De onderliggende behoefte van de redder is om zichzelf te helpen. Wanneer hij iemand geholpen heeft, kan hij zichzelf op de schouders kloppen.

Het web dat de redder spint om zijn slachtoffer kom ik ook vaak tegen als supervisor bij hulpverleners en coaches. Hun drang om te helpen is vaak zo groot omdat ze een onbewuste drang hebben om zichzelf te helpen. Ze houden daarmee de patiënt of de cliënt in de slachtofferrol en creëren een ongezonde afhankelijkheid. Bovendien willen ze deze voor hen nieuwe zienswijze vaak niet toelaten door hun allergie aan egoïsme. Het is hen aangeleerd dat je altijd goed doet door een ander te helpen.

Ik wil hiermee uiteraard niet zeggen dat je niemand mag helpen of dat alle vormen van hulp ongezond zijn. Er bestaat wel degelijk een gezonde variant van hulp bieden. Deze bespreek ik volgende week.

Sara Succes in de succesdriehoek

Sara Succes is de gezonde tegenhangers van Dolly Drama. Zij is zich bewust van de onderliggende drijfveren van mensen, herkent die tijdens gesprekken, en reageert er op een gezonde manier op. Zij voelt zichzelf geen slachtoffer en ze veroordeelt niemand. Ook biedt ze nooit ongevraagd hulp. Binnen de succesdriehoek neemt zij de rol aan van hulpvrager, feedbackgever of hulpverlener.

Volgende week zal je kunnen lezen hoe jij er ook voor kunt kiezen om gesprekken aan te gaan vanuit de succesdriehoek. Zo kun je fijne en stressloze gesprekken voeren en gezonde relaties opbouwen met iedereen om je heen.

Voor nu ben ik benieuwd in wat voor situaties jij terecht kwam toen je je liet vangen in de drama-val. Deel je verhaal met ons, en volgende week kun je zien hoe je deze situatie geheel positief kunt ombuigen door de succesdriehoek toe te passen. Ik hoor graag van je!

Vind je dit artikel waardevol voor andere vrouwen? Deel het dan via Facebook, Linkedin of Twitter.

Ik wens je veel succesvolle gesprekken!
Anja